Nhận biết các loại gián phổ biến thường gặp ở Việt Nam

Các loại gián phổ biến tại Việt Nam gồm: Gián Đức, gián Mỹ, Phương Đông, Úc, Sọc nâu,… Chúng thường được thấy ở trong và gần nhà các hộ gia đình, cơ sở kinh doanh và các nhà máy sản xuất liên quan thực phẩm. Chúng không chỉ gây khó chịu mà còn là mối đe dọa cho sức khỏe con người. Hãy cùng Sao Việt Pest tìm hiểu chi tiết về hình dạng của con gián và đặc tính của từng loại để nhận biết và tiêu diệt chúng một cách hiệu quả.

Các loại gián phổ biến ở Việt Nam

Sau khi đã có cái nhìn tổng quan về các loại gián thường xuyên bắt gặp ở Việt Nam, chúng ta sẽ đi vào chi tiết từng loại cụ thể bao gồm: Đặc điểm nhận dạng, thói quen, cũng như mức độ gây hại của mỗi loài.

Gián Đức

• Hình dáng: Có hình bầu dục dẹt, râu dài, có sọc sẫm phía đặc trưng phía sau đầu, mặc dù có cánh, nhưng con gián trưởng thành không bay được
• Kích thước chiều dài cơ thể: 12 – 15 mm
• Màu sắc: con trưởng thành có màu hổ phách và hai sọc tối trên lưng
• Tốc độ sinh sản: 30 – 40trứng/ nan, 3 – 4 lứa/ năm
• Vòng đời: Thời gian phát triển từ lúc nở đến khi trưởng thành là 40 ngày, tuổi thọ trung bình từ 4 – 6 tháng

Gián Mỹ ( Gián nhà)

• Hình dáng: Thân hình lớn nhất trong các loại gián, con cái có cánh dài bằng thân và cánh dài bằng quá thân ở gián đực
• Kích thước: chiều dài cơ thể từ 35 – 40 mm
• Màu sắc: Gián Mỹ có màu nâu đỏ với viền màu vàng nhạt xung quanh tấm lưng ngực trước.
• Tốc độ sinh sản: Gián cái có thể đẻ trứng tới 16 nang trứng
• Vòng đời: Tuổi thọ của gián Mỹ trưởng thành trung bình từ 6 – 12 tháng, nó có thể sống tới 2, 3 tháng không cần thức ăn.

Gián Phương Đông

• Hình dáng: cơ thể nhỏ, thường hẹp và dẹp, đặc biệt là phần đuôi hơi cong.
• Kích thước: dao động từ khoảng 25-32 mm
• Màu sắc: có màu từ nâu bóng đến nâu đỏ sẫm, có thể có các vệt hoặc mảng màu khác nhau trên cơ thể
• Tốc độ sinh sản: có thể đẻ tới 8 ổ trứng, nở sau 20-60 ngày và trưởng thành sau 6 tháng – 1 năm
• Vòng đời: tuổi thọ của gián đực có thể sống từ 110-160 ngày và 35-180 ngày ở con cái

Gián Úc (Australian Cockroach)

• Hình dáng: nhỏ hơn so với gián Mỹ, có lề màu vàng trên ngực, và sọc màu vàng ở hai bên của nó gần chân cánh.
• Kích thước: tương đối lớn so với các loại gián khác, với chiều dài dao động từ khoảng 32 đến 35 mm
• Màu sắc: có màu sắc chủ yếu là nâu đỏ và có các vệt hoặc mảng màu vàng nhạt hoặc nâu nhạt quanh mép chắn bảo vệ và một vệt màu vàng nhạt trên mép ngoài của mỗi cánh trước.
• Tốc độ sinh sản: con cái sẽ đẻ khoảng 20-30 bọc trứng và mỗi bọc chứa khoảng 24 trứng trong đó có khoảng 16 trứng sẽ nở thành con gián con
• Vòng đời: thời gian phát triển từ trứng đến trưởng thành là khoảng một năm

Gián Phương Đông

Gián Úc

Gián sọc nâu

• Hình dáng: Kích thước nhỏ trong số các loại gián, có 2 đường kẻ sọc trên cơ thể, bụng của gián sọc nâu thường dài hơn phần còn lại của cơ thể, tạo nên hình dáng thon dài và có những chiếc sọc có màu vàng nâu chạy dọc theo cơ thể từ đầu đến đuôi.
• Kích thước: Con trưởng thành thường có chiều dài khoảng 1 đến một vài mm.
• Màu sắc:  Có màu vàng nâu
• Tốc độ sinh sản: con cái đẻ từ 14 đến 18 trứng trong mỗi túi trứng suốt đời, trứng nở sau khoảng 50 đến 80 ngày,
• Vòng đời:  Quá trình  trưởng thành kéo dài từ 3 đến 6 tháng, có tuổi thọ từ 5 đến 6 tháng.

Có một số dấu hiệu đặc trưng mà bạn có thể nhận biết khi có gián trong nhà:

• Phân gián: Gián thường để lại phân nhỏ, có hình dạng giống hạt cà phê hoặc bụi mịn. Các vệt phân màu đen hoặc nâu trên bề mặt, đặc biệt là ở gần nơi chúng ẩn nấp như trong tủ bếp, góc tường hoặc gần nguồn thức ăn, thường là một dấu hiệu rõ ràng của sự hiện diện của gián.
• Vết sờn: Có thể thấy những dấu vết như vết chân hoặc vết răng trên các bề mặt như tường, sàn nhà, hoặc đồ đạc, do gián di chuyển hoặc tìm kiếm thức ăn.
• Xác lột: Xuất hiện nhiều vỏ lột xác của gián. Vỏ gián thường có màu nâu nhạt hoặc trong suốt, sau đó chuyển sang màu sậm hơn khi khô. Gián lột xác nhiều lần trong đời, vì vậy bạn có thể nhìn thấy vỏ lột ở những nơi chúng thường di chuyển qua lại như trong tủ bếp, gần nguồn thức ăn, các khe nứt, góc tối trong nhà.
• Bọc trứng: Bọc trứng của gián (ootheca) thường được tìm thấy ở các khe nứt, ngóc ngách hoặc khu vực ẩm ướt. Chúng thường có màu nâu nhạt, nâu đỏ, hoặc đen
• Mùi hôi: Mùi khai hoặc mùi hôi thường là dấu hiệu đầu tiên của sự hiện diện của gián trong nhà, thường là do phân của chúng hoặc mùi khó chịu từ cơ thể gián.

Những dấu hiệu này thường là dấu hiệu mà nhiều người nhận ra khi phải đối mặt với vấn đề gián trong nhà và cần phải xử lý kịp thời.

Nhắc đến gián, ai cũng cảm thấy khó chịu bởi sự xuất hiện phiền toái và những tác hại tiềm ẩn mà chúng mang lại. Không chỉ gây mất thiện cảm về mặt thẩm mỹ, gián còn là mối nguy hại cho sức khỏe con người mà chúng ta cần lưu ý.

Tác hại về sức khỏe

Truyền bệnh: Gián là “kẻ mang mầm bệnh” nguy hiểm, có thể lây truyền nhiều bệnh lý cho con người như tiêu chảy, sốt rét, viêm gan A, ngộ độc thực phẩm,… do vi khuẩn, virus và ký sinh trùng có trong cơ thể và chất thải của chúng.
Gây dị ứng: Một số người có cơ địa dị ứng với protein có trong các loại gián, dẫn đến các triệu chứng như ngứa ngáy, nổi mẩn đỏ, kích ứng da, thậm chí khó thở.

Tác hại về môi trường sống

Gây ô nhiễm thực phẩm: Gián thường bò lê trên thức ăn, làm bẩn và lây nhiễm chéo vi khuẩn, virus, khiến thực phẩm trở thành nguồn nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe.
Hủy hoại tài sản: Gián có thể gặm nhấm quần áo, sách vở, đồ đạc trong nhà, gây hư hỏng và mất mát.

Chính vì vậy, việc kiểm soát và loại bỏ gián là rất quan trọng để duy trì một môi trường sống sạch sẽ và an toàn cho sức khỏe của con người.

Loại bỏ nguồn thức ăn

Gián không cần nhiều thức ăn để tồn tại, đặc biệt khi có nguồn nước. Hơn nữa, nguồn thực phẩm có thể cạnh tranh với bả, làm giảm hiệu quả của chúng. Loại bỏ các nguồn thức ăn bao gồm:

• Lưu trữ và xử lý rác đúng cách. Mật độ gián cao nhất tại các nhà riêng là xung quanh các thùng rác và tủ lạnh.
• Đậy kín thùng rác để ngăn chặn gián tìm vào nguồn thức ăn. Ngoài ra, giữ khu vực rác thải sạch bằng cách vệ sinh thường xuyên.
• Đổ rác lọc bồn rửa thường xuyên để ngăn chặn thực phẩm tích tụ.
• Rửa chén đĩa ngay lập tức sau khi sử dụng. Chén không rửa là một nguồn thực phẩm chủ yếu tại bếp bị nhiễm.
• Giữ dụng cụ nhà bếp như lò nướng bánh, lò nướng bánh mì, lò vi sóng, bếp lò, lò nướng, và tủ lạnh không có mảnh vụn thức ăn khác.

Ngoài ra, giữ sạch sẽ khu vực xung quanh các thiết bị.

• Đóng chặt tất cả các thực phẩm sau khi mở hoặc trữ trong tủ lạnh.
• Đóng chặt thức ăn của thú nuôi. Không để thức ăn và nước rơi vãi.
• Thường xuyên hút bụi hay quét bên dưới và xung quanh đồ nội thất, bàn ăn. Hút bụi cũng có thể loại bỏ các trường hợp trứng gián không bị giết chết bởi thuốc trừ sâu.

Loại bỏ nguồn nước

Nước là yếu tố quan trọng nhất trong sự sống của gián. Loại bỏ các nguồn nước bằng cách như sau:

• Thắt chặt hoặc sửa chữa đường ống bị rò rỉ trong bếp và phòng tắm.
• Không để nước trong bồn rửa trong thời gian dài.
• Dùng thùng rỗng đặt dưới tủ lạnh để giữ nước ngưng tụ.
• Loại bỏ các đĩa thức uống vật nuôi, hồ, và ống ngưng tụ (dưới bồn rửa, khoảng trống tường)
• Loại bỏ các nguồn nước đọng bên ngoài, như thùng, lốp xe, và hốc cây.

Loại bỏ nơi trú ẩn

Để kiểm soát và tiêu diệt gián hiệu quả, việc loại bỏ nơi trú ẩn của chúng là rất quan trọng. Chúng thường tìm đến những nơi tối, ấm áp và ẩm ướt như ngăn xếp báo, bìa cứng, đống quần áo, và các vết nứt trong cấu trúc để sinh sống. Những nơi này không chỉ cung cấp chỗ ẩn nấp mà còn tạo ra các khu vực an toàn tránh được thuốc trừ sâu. Loại bỏ nơi trú ẩn bằng các cách sau:

• Bịt kín các vết nứt và kẽ hở.
• Không xếp củi trên mặt đất và ra xa nhà.
• Bịt kín các hốc cây bằng xi măng để loại bỏ khu vực ẩn náu chính.
• Giữ cây bụi và cây cảnh bằng cách tỉa và cho ra xa nhà.
• Dọn dẹp đống lộn xộn như báo chí, túi xách, và quần áo tích lũy.

Loại bỏ nơi trú ẩn của gián là một bước quan trọng trong việc kiểm soát và tiêu diệt chúng. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn sự phát triển của gián mà còn góp phần duy trì một môi trường sống sạch sẽ và an toàn hơn.

Diệt gián bằng nguyên liệu tự nhiên

Có rất nhiều cách tự nhiên giúp bạn tiêu diệt gián mà không cần sử dụng đến hóa chất độc hại. Hãy cùng khám phá những phương pháp diệt gián hiệu quả từ những nguyên liệu sẵn có trong căn bếp của bạn:

• Vỏ dưa leo, chanh, cam: Các loại trái cây này thường có hương thơm mạnh mẽ mà gián không thích. Việc đặt các miếng vỏ cam, chanh, hoặc dưa leo ở các nơi mà gián thường xuất hiện có thể đuổi chúng đi.
• Hành tây: Hành tây chứa hợp chất có thể gây tổn thương cho hệ hô hấp của gián, khiến chúng khó thở và chết.
• Bột tỏi: Bột tỏi chứa các hợp chất sulfide có thể gây tổn thương cho hệ hô hấp và đường ruột của gián.

Những phương pháp tự nhiên trên có thể áp dụng được cho tất cả các loại gián, nó không chỉ giúp bạn bảo vệ sức khỏe gia đình mà còn góp phần bảo vệ môi trường.

Kiểm soát bằng bả

Kiểm soát gián bằng bả là một phương pháp hiệu quả và dễ thực hiện, được nhiều chuyên gia khuyến nghị. Cách sử dụng bả gián hiệu quả:

• Đặt dọc theo đường đi hoặc gần nơi trú ẩn của gián
• Không nên sử dụng quá nhiều, chỉ cần sử dụng một lượng nhỏ
• Thường xuyên theo dõi và đánh giá kết quả đạt được
• Sử dụng bả để thu hút khác với các cách dùng thuốc để xua đuổi chúng

Để đạt được hiệu quả tối đa, việc sử dụng bả cần được theo dõi và đánh giá thường xuyên. Chỉ cần một lượng nhỏ bả, bạn có thể duy trì môi trường sạch sẽ và an toàn, giúp ngăn chặn sự phát triển và lây lan của gián trong ngôi nhà của mình.

Dưới đây là một số lời khuyên hữu ích giúp bạn duy trì môi trường sống thoải mái và không bị quấy rầy bởi gián:

• Vệ sinh hàng ngày: Dọn dẹp nhà cửa hàng ngày, bao gồm quét dọn, lau chùi bề mặt, và thu dọn thức ăn dư thừa. Giữ nhà cửa sạch sẽ và không để thức ăn bị tràn ra ngoài để tránh thu hút các loại gián.
• Lưu trữ thức ăn đúng cách: Sử dụng hộp đậy kín hoặc hộp chống thấm nước để ngăn gián tiếp cận.
• Giữ môi trường khô ráo: Giảm độ ẩm trong nhà bằng cách sử dụng máy sấy hoặc quạt, đặc biệt là trong các khu vực ẩm ướt như nhà tắm và nhà bếp, vì các loại gián thường ưa thích môi trường ẩm.
• Sử dụng thuốc diệt gián: Nếu các biện pháp phòng trừ gián tự nhiên không hiệu quả, bạn có thể sử dụng thuốc diệt gián. Nên chọn mua thuốc diệt gián của các thương hiệu uy tín và tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất.
• Sử dụng bẫy gián: Đặt bẫy gián ở những nơi gián thường xuất hiện, chẳng hạn như gầm bếp, gầm tủ, góc tường… Và thay bẫy gián thường xuyên để đảm bảo hiệu quả.

Kết hợp những biện pháp trên, bạn có thể yên tâm rằng không gian sống của mình sẽ luôn sạch sẽ và thoải mái. Hãy kiên nhẫn và duy trì thói quen này để đảm bảo gián không còn là nỗi lo trong gia đình bạn.