Mạt sách là gì? Cách xử lý, ngăn ngừa mạt sách hiệu quả

Mạt sách (Psocids/ barklice/ booklice) là một trong những loại côn trùng hại kho phổ biến. Mặc dù chúng không cắn người hay vật nuôi nhưng mạt sách lại là mối đe dọa lớn với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, cung cấp các sản phẩm yêu cầu khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm.

Hãy cùng Saoviepest tìm hiểu về loại côn trùng này và cách xử lý để đảm bảo an toàn cho hàng hòa của bạn!

1. Mạt sách là gì?

• Mạt sách (chấy sách) là loài côn trùng nhỏ, thân hình dẹt, màu kem hoặc nâu nhạt, thường không có cánh.
• Chúng thích sống ở môi trường có độ ẩm cao.
• Kích thước của chúng nhỏ chỉ khoảng 1-2mm.
• Mạt sách di chuyển rất nhanh, chúng cũng có thể nhảy để kiếm ăn hoặc lẫn trốn.

Nhờ có kích thước nhỏ và màu sắc đặc trưng nên giúp chúng dễ hòa mình vào môi trường xung quanh, thường không nổi bật trên các bề mặt như tường, bàn, tủ, hoặc trong các khu vực có ẩm mốc.

Mạt sách ăn nấm do điều kiện ẩm tạo ra, điển hình như:

• Nấm vi sinh mọc trên keo bìa sách, thư viện, bìa cứng ẩm, thùng carton
• Thức ăn ẩm (đặc biệt là ngũ cốc)
• Nấm trên các bề mặt gần tường ẩm, đặc biệt là tường của nhà hoặc kho mới xây.

2. Vòng đời và tuổi thọ của mạt sách

Vòng đời của mạt sách kéo dài khoảng 2-4 tháng qua 4 giai đoạn:

Trứng > Nhộng > Con non > Con trưởng thành

Sau khi trưởng thành, con cái có thể đẻ 50-100 quả trứng trong suốt cuộc đời. Hầu hết các quần thể sẽ sinh ra 2-3 thế hệ mỗi năm nhưng có thể có nhiều thế hệ hơn nếu có điều kiện phù hợp.

Nhìn chung, độ ẩm càng cao và nhiệt độ càng ôn hòa thì chúng sẽ càng phát triển mạnh. Nhiệt độ đóng băng sẽ giết chết con trưởng thành nhưng trứng sẽ sống và sẵn sàng nở ngay khi nhiệt độ bình thường quay trở lại.

3. Tác hại của mạt sách

Tác hại lớn nhất của mạt sách thường liên quan đến các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, cung cấp các sản phẩm yêu cầu khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm và hun trùng (Các loại côn trùng gây hại) như:

• Lây nhiễm: Mạt sách có thể lây lan từ sản phẩm này sang sản phẩm khác, gây ra các vấn đề về chất lượng và an toàn.
• Dơ bẩn: Mạt sách có thể thải ra phân và chất nhầy, làm bẩn sản phẩm và giảm giá trị của sản phẩm, ảnh hưởng đến uy tín thương hiệu.
• Mùi hôi: Mạt sách có thể tiết ra một mùi hôi khó chịu, làm giảm chất lượng cảm quan của sản phẩm.

Bên cạnh đó, mạt sách còn có thể gây hại trực tiếp đến các sản phẩm như:

• Sách và tài liệu: Làm hư hại đến sách và tài liệu bằng cách ăn giấy, bìa cứng, và các thành phần khác.
• Thực phẩm: Chúng có ăn các loại thực phẩm khô, chẳng hạn như ngũ cốc, trái cây khô, các loại hạt,…
• Thời trang: Mạt sách có thể lẫn trốn, làm bẩn hay gây ảnh hưởng đến chất lượng quần áo, giày dép, và các sản phẩm thời trang khác.
• Gỗ và giấy: Mạt sách cũng có thể trú ngụ và ăn gỗ và giấy, gây ra hư hỏng cho các sản phẩm làm từ vật liệu này.

Đối với các sản phẩm xuất khẩu, các quốc gia nhập khẩu thường có các quy định nghiêm ngặt về kiểm soát côn trùng đối với hàng xuất khẩu. Nếu hàng hóa bị phát hiện có mạt sách, nó có thể bị từ chối nhập khẩu, gây ra thiệt hại kinh tế đáng kể cho đơn vị xuất khẩu.

4. Cách tiêu diệt mạt sách

• Loại bỏ đồ vật bị mạt sách ăn và vệ sinh sạch sẻ, đặc biệt là sản phẩm thực phẩm.
• Sấy nhiệt (heat treatment) phòng có mạt sách sinh sống.
• Sử dụng các hóa chất chuyên dụng để xử lý.
• Hun trùng hàng hóa trước khi xuất khẩu để đảm bảo Mạt sách không tồn tại trong hàng hóa.

Nếu vấn đề nghiêm trọng hoặc kéo dài không hết, hãy liên hệ với một công ty kiểm soát công trùng chuyên nghiệp để được xử lý dứt điểm tận gốc nhanh chóng.

Lưu ý:
Sử dụng thuốc diệt côn trùng có thể diệt mạt sách tạm thời nhưng không thể diệt tận gốc, đôi khi có thể khiến vấn đề nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, hãy đảm bảo rằng bạn sử dụng thuốc diệt côn trùng an toàn và đúng cách.

5. Cách phòng chống mạt sách

Cách phòng chống tốt nhất là khắc chế các đặc tính sinh học của chúng như:

• Giữ cho khu vực hàng hóa khô thoáng, có độ ẩm thấp.
• Làm sạch tủ của bạn thường xuyên, đảm bảo chúng hoàn toàn khô trước khi đặt hàng hóa, thực phẩm.
• Sử dụng máy hút ẩm trong các khu vực có khả năng bị mạt để giảm độ ẩm xuống thấp.
• Vứt bỏ tất cả các vật phẩm mốc.

Bên cạnh đó, một số biện pháp cụ thể mà bạn có thể thực hiện để ngăn ngừa mạt sách xâm nhập vào hàng hóa như:

Đối với sách và tài liệu

• Sử dụng các bao bì bằng vật liệu chống thấm nước và chống côn trùng.
• Bảo quản sách và tài liệu trong môi trường khô ráo, thoáng mát.
• Tẩy giun cho sách và tài liệu trước khi xuất khẩu.

Đối với thực phẩm

• Đóng gói thực phẩm cẩn thận trong bao bì kín.
• Bảo quản thực phẩm ở nhiệt độ thích hợp.
• Sử dụng các hóa chất bảo quản thực phẩm để ngăn ngừa côn trùng xâm nhập.

Đối với đồ thời trang

• Vệ sinh sạch sẽ quần áo, giày dép, và các sản phẩm thời trang khác trước khi đóng gói.
• Sử dụng các bao bì bằng vật liệu chống thấm nước và chống côn trùng.
• Bảo quản quần áo, giày dép, và các sản phẩm thời trang ở môi trường khô ráo, thoáng mát.

Đối với gỗ và giấy

• Sử dụng các vật liệu gỗ và giấy có chất lượng cao.
• Bảo quản gỗ và giấy ở môi trường khô ráo, thoáng mát.
• Sử dụng các hóa chất bảo quản gỗ và giấy để ngăn ngừa côn trùng xâm nhập.